Masa i środek ciężkości ładunku
Prawidłowe przeszkolenie pracowników wykonujących ręczne prace transportowe winno uwzględniać informacje dotyczące masy i środka ciężkości przemieszczanego przedmiotu – orzekł Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 11 lutego 2011 r., II SA/Po 707/10.
Źródłem przytoczonego rozstrzygnięcia była kontrola Państwowej Inspekcji Pracy przeprowadzona w jednej z firm działających na terenie Wielkopolska. W jej wyniku, na podstawie art. 33 ust. 1 pkt ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 404 z późn. zm.), nakazano m.in.: 1) zapewnienie pracownikom wykonującym ręczne prace transportowe przy użyciu pojemników na kołach informacji dotyczącej przemieszczanego ładunku, w szczególności jego masy i położenia jego środka oraz 2) uwzględnienie w ocenie ryzyka zawodowego: masy przemieszczanego przedmiotu, jego rodzaju i położenia środka ciężkości, warunków środowiska pracy, w tym w szczególności temperatury i wilgotności powietrza oraz poziomu czynników szkodliwych dla zdrowia.
Jak ustalili inspektorzy pracy, w kontrolowanym zakładzie pracy dochodziło do przekraczana dopuszczalnych wartości ładunków - gruzu w metalowych wózkach na kółkach przemieszczanych ręcznie, o których mowa w § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. Nr 26, poz. 313 z późn. zm.) – dalej r.b.h.p.t. Co więcej, wbrew § 5 ust. 1 pkt 2 r.b.h.p.t. nie przekazano pracownikom wykonującym ten rodzaj pracy informacji dotyczących przemieszczanego przedmiotu, w szczególności: jego masy i położenia jego środka ciężkości.
W odwołaniu pracodawca powołał się na sprzeczność ustaleń faktycznych będących podstawą wydania nakazu z dokumentacja zgromadzoną w sprawie. W jego opinii nakazy inspektora pracy były niesłuszne, a założenia w nich przewidziane - już wdrożone. Argumentacja ta nie przekonała Okręgowego Inspektora Pracy, który utrzymał w mocy decyzję. W odniesieniu do stwierdzonych uchybień w organizacji ręcznych prac transportowych, organ II instancji wskazał, że metalowe pojemniki na kółkach były wykorzystywane w zakładzie pracy skarżącego w sposób sprzeczny z dołączoną do nich instrukcją, a przyjęte w obliczeniach wartości wywożonego gruzu stanowiły uśredniony jego ciężar, uwzględniający jego różnorodność.
Rozstrzygając skargę na decyzję organu, poznański WSA przypominał, że materialnoprawną podstawą wydania decyzji przez inspektora pracy jest stwierdzenie naruszenia przepisów prawa pracy, w tym bhp. Nałożony na skarżącego obowiązek uwzględnienia w ocenie ryzyka zawodowego m.in: masy przemieszczanego przedmiotu, jego rodzaju i położenia środka ciężkości, stanowi powtórzenie dyspozycji § 4 ust. 1 r.b.h.p.t. Jednakże samo wskazanie podstawy prawnej i zacytowanie treści przepisu nie jest wystarczające dla przyjęcia, że doszło do konkretnych uchybień, nie może zastępować opisu i oceny uchybienia oraz wydania zaleceń skonkretyzowanych i adekwatnych.
W przedłożonej przez skarżącego karcie oceny ujęto ryzyko związane z przeciążeniem układu ruchu oraz przygnieceniem, a jako działania profilaktyczne wskazano m.in. odpowiednią organizację pracy i dodatkowe szkolenia z wykonywania ręcznych prac transportowych. Równocześnie jednak z treści zaskarżonej decyzji nie wynika, czy w trakcie kontroli organ próbował ustalić, czy wyżej wskazane działania profilaktyczne były u skarżącego wdrażane. Powinien on był określić, które obowiązki i w jaki sposób powinny znaleźć swoje odzwierciedlenie w dokumentacji związanej z przestrzeganiem przepisów prawa pracy oraz bhp, którą pracodawca zobowiązany jest posiadać i to uwzględniając konkretne warunki kontrolowanego zakładu pracy. Nie może tego zastąpić przytoczenie jedynie treści przepisu z ogólnym powołaniem, że obowiązki wynikające z tego przepisu nie są realizowane. Mając to na uwadze, WSA w Poznaniu częściowo uwzględnił skargę pracodawcy.
Nie przekonały go natomiast argumenty co do niezapewnienia pracownikom wykonującym ręczne prace transportowe informacji dotyczących przemieszczanego przedmiotu. Jak podkreślił, obowiązek ten wynika wprost z § 5 ust. 1 pkt 2 r.b.h.p.t., a wymagane przepisami informacje nie zostały zawarte w obowiązującej w zakładzie skarżącego instrukcji bhp. Prawidłowe przeszkolenie pracowników wykonujących ręczne prace transportowe winno uwzględniać informacje dotyczące masy i środka ciężkości przemieszczanego przedmiotu, czego nawet w formie podstawowej zabrakło w instrukcji bhp obowiązującej w zakładzie skarżącego.